BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.
BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. 15 Ağustos 1974 tarihinde kurulmuştur. Başlangıçta sadece boru hatları ile petrol taşımacılığı yapan BOTAŞ, ülkemizin artan enerji ihtiyacının karşılanması ve şehirlerimizde artan hava kirliliğine çözüm olması amacıyla ülkemiz gündemine giren çağdaş yakıt doğal gazın ticareti ve taşımacılığı faaliyetlerine de 1987 yılında başlamıştır. BOTAŞ, 8 Şubat 1995 tarihinde Bakanlar Kurulu Kararı ile Kamu İktisadi Teşekkülü (KİT) olarak yapılandırılmıştır. BOTAŞ’ın, BOTAŞ International Anonim Şirketi (BIL) ve Turkish Petroleum International Company Anonim Şirketi (TPIC) olmak üzere iki bağlı şirketi, TANAP Doğal Gaz İletim A.Ş. ve Turusgaz Taahhüt Pazarlama ve Ticaret A.Ş. olmak üzere iki iştiraki bulunmaktadır.
1. Hedeflerimiz:
Geliştirilen projelerle ülkemizin enerji merkezi olması,
Ham petrol boru hatlarının ve sistemlerinin modernizasyonu,
Doğal gaz iletim alt yapısının geliştirilmesi,
Doğal gaz arz ve sistem güvenliğinin sağlanması,
BOTAŞ’ın etkin bir kurumsal yapıya kavuşturulması,
Etkin bir AR-GE sisteminin kurulması,
Bölgesel ve küresel stratejik işbirlikleri ile kaynak ve güzergâh çeşitliliğinin sağlanması.
2. Ham Petrol Faaliyetlerimiz
Irak - Türkiye Ham Petrol Boru Hattı
Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Irak’ta üretilen ham petrolü Ceyhan Terminali’ne taşımakta olup, taşınan ham petrol buradan tankerlere yüklenerek dünya pazarlarına ulaştırılmaktadır.
İki paralel hattan oluşan ve toplam uzunluğu 1.876 km olan hattın yıllık taşıma kapasitesi 70,9 milyon ton’dur.
Ceyhan - Kırıkkale Ham Petrol Boru Hattı
Ceyhan Terminali’nden Kırıkkale Rafinerisi’ne ham petrol taşıyan hattın toplam uzunluğu 448 km yıllık taşıma kapasitesi 7,2 milyon ton’dur. Boru hattı üzerinde 2 adet pompa istasyonu, 1 adet pig istasyonu ve 1 adet dağıtım terminali mevcuttur.
Batman - Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı
Batman-Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı’nın uzunluğu 518 km, yıllık taşıma kapasitesi 4,5 milyon ton’dur. Boru hattı ile Batman, Diyarbakır ve Adıyaman sahalarında üretilen ham petrol Dörtyol Deniz Terminaline ulaştırılmaktadır.
Bakü - Tiflis - Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı, Hazar menşeli petrolü Gürcistan ve Türkiye üzerinden uluslararası pazarlara sunmak üzere inşa edilmiş olup BOTAŞ International A.Ş. (BIL) tarafından işletilmektedir. BIL uluslararası petrol ve doğal gaz projeleri konusunda söz sahibi ülkelerin ve çok uluslu şirketlerin faaliyetlerine daha etkin ve verimli şekilde katılabilmek amacı ile 3 Temmuz 1996 tarihinde BOTAŞ tarafından kurulmuştur. BIL, taşınan ham petrolü Ceyhan Deniz Terminalinden tankerlere yüklemeye 4 Haziran 2006’da başlamıştır. Toplam uzunluğu 1.776 km olan BTC Ham Petrol Boru Hattı’nın 1.076 km’si Türkiye’den geçmektedir. Hattın yıllık petrol taşıma kapasitesi 50 milyon ton’dan 60 milyon ton’a yükseltilmiştir.
3. Doğal Gaz Faaliyetlerimiz
Doğal gazın ülke genelinde yaygınlaştırılması için gerçekleştirilen yatırımlar ile 81 ilimize doğal gaz arzı sağlanmıştır. Doğal gazın ülke genelinde yaygınlaştırılması için gerçekleştirilen yatırımlara paralel olarak doğal gaz pazarlama ve satış faaliyetlerimiz de devam etmektedir.
BOTAŞ’ın yurt içi doğal gaz piyasasındaki tek tedarikçi olma konumu, 2007 yılı itibarıyla özel sektör tedarikçilerinin yurt içi piyasada faaliyet göstermeye başlaması ile son bulmuştur. Ancak yurt içi piyasada tüketilen doğal gazın büyük bir kısmının satışı hala BOTAŞ tarafından gerçekleştirilmektedir.
Ayrıca, doğal gazın boru hatları ile ulaşmadığı bölgelerdeki tüketicilerin ihtiyacını karşılamak amacıyla faaliyet gösteren LNG toptan satış şirketinin doğal gaz ihtiyacı da BOTAŞ tarafından karşılanabilmektedir.
2021 yılı sonu itibarıyla doğal gaz kullanan organize sanayi bölgesinin sayısı 186’ya ulaştı.
Doğal Gaz İthalat ve İhracat Faaliyetlerimiz
BOTAŞ, uzun dönemli alım satım anlaşmaları kapsamında Rusya Federasyonu, İran ve Azerbaycan’dan boru hatları vasıtasıyla doğal gaz; Cezayir’den ise deniz araçları vasıtasıyla sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatı gerçekleştirmektedir. Bunlara ilaveten, uluslararası piyasada faaliyet gösteren şirketlerden kısa ve orta vadeli anlaşmalar ile LNG ithalatı yapılmaktadır.
Doğal gaz ithalatı, Rusya Federasyonu’ndan Mavi Akım ve Türk Akım boru hatları üzerinden, Azerbaycan’dan TANAP ve Bakü-Tiflis-Erzurum boru hatlarından ve İran ile ülkemiz arasında mevcut boru hattından sağlanmaktadır. LNG teslimatları Kuruluşumuza ait Marmara Ereğlisi LNG Terminaline ve Dörtyol FSRU Terminaline, özel sektöre ait Egegaz LNG Terminaline ve Etki FSRU Terminaline yapılmaktadır.
Başta Yunanistan ve Bulgaristan olmak üzere Balkan ülkelerine boru hatları ile doğal gaz ve kara tankerleri vasıtasıyla LNG ihracına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.
Doğal Gaz İletim Faaliyetlerimiz
Doğal iletim faaliyetleri Doğal Gaz İşletme ve Piyasa İşlemleri Bölge Müdürlüğü ve taşra teşkilatları olan İstanbul ve Kayseri İşletme Müdürlüklerine bağlı, Kırklareli, İzmir, Bursa, Çarşamba, Erzurum, Diyarbakır, Kahramanmaraş, Konya ve Ankara Şube Müdürlükleri tarafından yapılmaktadır.
Ulusal İletim Şebekesinde 16 adet ana giriş, 1 adet ihracat çıkış 9 adet kompresör istasyonu bulunmaktadır.
Kuruluşumuz 01 Temmuz 2007 tarihinden itibaren ise, özel sektör şirketleri için de doğal gaz taşıma hizmeti vermektedir.
LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) İthal Terminali
Ülkemizin doğal gaz arz güvenliğini ve kaynak çeşitlendirilmesini sağlamak üzere Marmara Ereğilisi LNG Terminali’nin yapımına 1989 yılında başlanmış ve Terminal 1 Ağustos 1994 tarihinde işletmeye alınmıştır.
Terminalde depolanan LNG gazlaştırılarak ulusal iletim hattına sevk edilmektedir. Terminalde her biri 85.000 m³lük kapasiteli üç adet LNG depolama tankı bulunmaktadır. 2017 yılında başlayan Marmara Ereğlisi LNG Terminali Gaz Gönderim Kapasitesinin Artırımı Projesi ile maksimum gazlaştırma kapasitesi 18 Milyon Sm³/gün’den 37 milyon Sm³/gün’e çıkarılmıştır. Ayrıca, boru hattıyla doğal gazın ulaştırılamadığı bölgelere kara tankerleriyle doğal gazın ulaştırılabilmesini teminen, 2002 yılında Terminalde kara tankeri LNG dolum istasyonu tesis edilmiştir. Terminalde hâlihazırda kullanılan üç adet LNG kara tanker dolum rampasında günlük maksimum 75 tanker dolumu yapılabilmektedir. LNG depolama kapasitemiz 2012 yılında 370 milyon Sm³ iken 2017 yılında 641 milyon Sm³e ulaştı. LNG giriş kapasitemiz 2012 yılında 34 milyon Sm³ iken 2018 yılında 117 milyon Sm³’e ulaştı. LNG giriş kapasitemiz halihazırda 133 milyon Sm³e ulaşmıştır.
Dünyanın en büyük gemiden gemiye LNG transferini de BOTAŞ gerçekleştirmiştir.
Yüzer LNG Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Ünitesi (FSRU)
Bakanlar Kurulu tarafından doğal gaz arz güvenliğinin sağlanması ve kaynak çeşitliliğinin artırılması amacıyla BOTAŞ’a verilen görev kapsamında Saros Körfezi’nde ve Dörtyol’da olmak üzere 2 adet yüzer LNG depolama ve yeniden gazlaştırma ünitesinin doğal gaz iletim sistemine bağlantısının sağlanmasına yönelik faaliyetler sürdürülmektedir. Bu kapsamda ilk olarak 21 Haziran 2017 tarihinde, Mitsui O.S.K. Lines (MOL) Şirketi ile FSRU kiralama konusunda bir ön anlaşma (Term Sheet) yapılmıştır. Müteakiben söz konusu şirket ile 14 Kasım 2017 tarihinde, 263.000m³ sıvı, yaklaşık 169 milyon m³gaz depolama, günlük 20 milyon m³ gaz gönderim kapasitesine sahip dünyanın en büyük FSRU gemisinin kiralanmasına yönelik Gemi Kiralama Sözleşmesi imzalanmıştır. 2021 yılında ise ülkemizin ilk milli FSRU gemisi olan Ertuğrul Gazi devreye alınmıştır. 110 milyon metreküp doğal gaz depolama kapasitesi ile dünyada kapasitesi en yüksek gemilerin başında gelen ülkemizin milli FSRU gemisi, Ertuğrul Gazi 170 bin metreküp LNG depolama ve 28 milyon metreküplük günlük gazlaştırma kapasitesine sahiptir. Ertuğrul Gazi Gemisine ilk gemiden gemiye transfer (ship-to-ship/STS) işlemi 28 Haziran 2021 tarihinde başarıyla gerçekleşmiştir.
Doğal Gaz Depolama Projeleri:
Doğal Gaz Depolama Tesisleri, doğal gazın mevsimsel ve günlük tüketim artışlarında arz-talep dengesini oluşturmak ve arz güvenliğine katkı sağlamak amacıyla kurulmaktadır.
Silivri’de bulunan Kuzey Marmara ve Değirmenköy Doğal Gaz Depolama Tesisi 4,6 milyar Sm³ doğal gaz depolama kapasitesine ulaşmıştır. Diğer yandan, inşaat çalışmaları devam etmekte olan 1,20 milyar Sm³ depolama ve 40 milyon Sm³/gün geri üretim kapasiteli Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama Projesi’nin birinci aşaması Şubat 2017 tarihinde tamamlanarak ilk gaz dolum operasyonuna başlanmıştır. Tesislerin depolama kapasitesini 5,4 milyar Sm³ ve geri üretim kapasitesini 80 milyon Sm³/gün’e çıkaracak Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama Genişleme Projesi kapsamında 19 Haziran 2017 tarihinde ön yeterlilik ihalesi gerçekleştirilmiştir. Genişletme Projesinin 2023 yılında tamamlanması planlanmaktadır. Depolama projelerinde hedefimiz 11 milyar Sm³’tür.
Uluslararası Doğal Gaz Boru Hattı Projelerimiz
Anadolu Geçişli Doğal Gaz Boru Hattı Sistemi (TANAP)
Anadolu Geçişli Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) olarak adlandırılan sisteme ilişkin Hükümetler arası Anlaşma ve Ev Sahibi Ülke Anlaşması 26 Haziran 2012 tarihinde imzalanmıştır.
BOTAŞ’ın TANAP Doğal Gaz İletim Anonim Şirketi’nden %30 hisse almasına ilişkin Ortaklar Anlaşması ve Hissedar Kredisi Anlaşması 13 Mart 2015 tarihinde Ankara’da imzalanmıştır.
Hat Haziran 2018’de işletmeye alınmıştır. Eskişehir ile Yunanistan sınırı arasındaki bölümü oluşturan Faz 1 güzergâhında tesis çalışmaları 2017 yılsonu itibariyle %75,5 oranında gerçekleşmiştir. TANAP üzerinden Avrupa‘ya doğal gaz temini 2020 yılı Kasım ayında başlamıştır.
TürkAkım Doğal Gaz Boru Hattı
Hükümetler arası Anlaşması 10 Ekim 2016 tarihinde imzalanan TürkAkım Doğal Gaz Boru Hattı Projesi, Rusya Federasyonu topraklarından çıkarılan doğal gazın, Karadeniz’in altından geçerek biri BOTAŞ sistemine bağlanacak, diğeri ise Avrupa’ya gaz taşıma amacıyla kullanılacak olan her biri 15,75 bcm, toplamda 31,5 bcm kapasiteli iki ayrı hattan oluşmaktadır.
2019 yılı sonu itibariyle faaliyete geçmesini teminen Kuruluşumuz ile Proje’nin ortaklarından olan Gazprom Şirketi arasında Proje ‘ye ilişkin teknik, finansal ve hukuki konuların görüşülmesine devam edilmektedir.
TürkAkım Projesinin deniz bölümü 19 Kasım 2018 tarihinde tamamlandı ve son kaynağı törenle yapıldı. Karada yürütülen boru hatları yapım çalışmaları da 2019 yılında tamamlanarak işletmeye alınmış olup, hem ülkemize hem de Bulgaristan’a TürkAkım üzerinden doğal gaz aktarımı 1 Ocak 2020 tarihinde başlamıştır.
Hazar Geçişli Türkmenistan - Türkiye - Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi
Türkmenistan-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi ile Türkmenistan’ın güneyindeki sahalarda üretilen doğal gazın Hazar geçişli bir boru hattı ile Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması amaçlanmıştır. 29 Ekim 1998 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Türkmenistan Devlet Başkanı tarafından yıllık 30 milyar m³Türkmen gazının 16 milyar m³ünün Türkiye’ye, 14 milyar m³’ünün de Avrupa’ya taşınmasını öngören çerçeve anlaşması imzalanmıştır.
Türkiye-Bulgaristan Doğal Gaz Boru Hattı (ITB)
Mevcut durumda doğal gaz ithalatının tamamını, talebinin ise neredeyse tümünü Rusya Federasyonu’ndan temin eden Bulgaristan’a kaynak ve güzergah çeşitlendirmesi sağlamak amacıyla iki ülkenin doğal gaz boru hattı sistemlerini entegre etmek amacıyla Türkiye Bulgaristan Doğal Gaz Boru Hattı (ITB) projesi gündeme gelmiştir.
Irak-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı Projesi
Irak ile doğal gaz konusundaki çalışmalar 1990’lı yılların ortalarından bu yana sürdürülmektedir. Proje ile Irak’ta üretilecek doğal gazın bir boru hattıyla Türkiye’ye getirilerek hem iç tüketimde kullanılması hem de uluslararası doğal gaz boru hatları ile Avrupa pazarlarına iletilmesi amaçlanmaktadır. Bölgedeki gelişmeler projenin gelişimini etkilemekte olup, şartlara bağlı olarak gelişim gösterecektir.